(Gr. biblion = boek; grafein = schrijven). Een van de hulpwetenschappen van de literatuurstudie (ook van de geschiedenis en van andere wetenschappen). Doorgaans onderscheidt men twee richtingen:
1. De analytische bibliografie (“analytical bibliography”) is de wetenschap die zich bezighoudt met het boek als materieel object. Ze probeert de drukgeschiedenis vast te stellen door de technische aspecten (papier, lettertype, formaat, opbouw, enz.) te bestuderen. Het onderzoek van edities, drukken, exemplaren leidt tot het vaststellen van zgn. “ideal copies” (ideal copy = een werk in zijn meest volledige (druk)staat).
De analytische bibliografie is een hulpwetenschap van teksteditie en tekstkritiek (vandaar ook “textual bibliography”). De descriptieve bibliografie (“descriptive bibliography”) beschrijft de resultaten van het analytisch-bibliografisch onderzoek.
2. De systematische bibliografie is de leer van het opsporen, beschrijven en rangschikken van publicaties zodat zij toegankelijk worden gemaakt voor onderzoek, voor bibliotheekwerk, e.d. De lijst van publicaties die aldus tot stand komt, wordt eveneens bibliografie genoemd. Zo’n lijst kan volgens diverse principes worden opgezet: vanuit een geografisch standpunt spreekt men o.a. van een universele, een nationale of een regionale bibliografie; een bibliografie kan lopend zijn (verschijnt op geregelde tijdstippen) of retrospectief; ze kan zich beperken tot de externe beschrijving van de opgenomen werken (auteur, titel, plaats en datum van uitgave, enz.), of ook een idee van de inhoud geven (analytisch), al dan niet vergezeld van een beoordeling (kritisch); ze kan algemeen zijn, d.i. niet beperkt tot een bepaalde discipline, of zich toespitsen op de publicaties uit één (onderdeel van een) vakgebied (vakbibliografie) of van één auteur (persoonsbibliografie). Ook voor de ordening van het opgenomen materiaal zijn er diverse mogelijkheden: alfabetisch (bv. op hoofdwoord, op trefwoord …), systematisch, chronologisch, of een combinatie van deze ordeningsprincipes.
Een bibliografische databank is in feite een bibliografie in elektronische vorm die via de computer geraadpleegd kan worden. De zoekmogelijkheden zijn beduidend groter dan in een gedrukte bibliografie. Een zoekopdracht wordt in het volledige titelbestand (= de verschillende jaargangen) uitgevoerd. Bij het zoeken kan men descriptoren (trefwoorden) combineren, selecteren op jaar of publicatietype, de gevonden resultaten downloaden, enz. Naast de bibliografische databanken zijn er de ‘full-text’-databanken, waarin bv. honderden tijdschriften in ‘full text’ (d.w.z. de volledige artikels, in sommige gevallen van alle jaargangen) opgenomen zijn. Met de ingegeven zoektermen zoek je binnenin de artikels zelf, die je dan ook kunt wegschrijven op je eigen computer of memory stick.
Zie ook index, bibliotheek.
Literatuur: A.M. van Buuren e.a., Vermakelijk bibliografisch ganzenbord, 19833. H. Borst e.a., ‘Wonen in het Woord – Leven in de letter. Analytische bibliografie en literatuurgeschiedenis’ in Literatuur, 1988, pp. 332-341. A.O. Kouwenhoven & J.J.M. De Haas, Handboek bibliografie. Een nieuwe gids naar bronnen van gepubliceerde informatie, 1995. A. Boekhorst e.a., Informatievaardigheden, 20043.