(Lat. emendare = fouten verwijderen). Gereconstrueerde correctie in een tekst. Door het herhaaldelijk kopiëren van middeleeuwse handschriften zijn er in de teksten varianten binnengeslopen (mutatis mutandis geldt dit eveneens voor het zetten van teksten in de periode van de typografie). De tekstkritiek probeert de tekst te zuiveren tot zijn oorspronkelijke, door de auteur bedoelde vorm (zie teksteditie).
De Duitse filoloog K. Lachmann (1793-1851) werkte in de negentiende eeuw een methode uit waarbij de handschriften van eenzelfde tekst geordend worden in een stamboom (stemma). Door vergelijking van varianten (collatie) volgens de regels afgeleid uit het stemma, kan de editeur tekstcorrecties aanbrengen en aldus pogen het werk in zijn originele vorm te herstellen. In een dergelijke ‘kritische’ editie dient van elke emendatie verantwoording te worden afgelegd. Aan het eind van de negentiende eeuw ontstaat de ‘diplomatische’ editie die nauwkeurig de tekst van één bron of van de diverse bronnen naast mekaar weergeeft, d.w.z. zonder emendaties. In de twintigste eeuw is men trouwens wel wat voorzichtiger geworden t.o.v. de ‘kritische’ tekstuitgave, aangezien heel wat vroeger aangebrachte ‘verbeteringen’ op hineininterpretierung blijken te berusten. In de zgn. variorumedities (sien variorumeditie) vindt men een overzicht van de verschillende varianten en versies die in vroegere drukken en uitgaven te lezen waren.
Literatuur: A. Dees e.a., ‘Een voorbeeld van stamboomreconstructie: Karel ende Elegast’ in Spektator, 1988-1989, pp. 96-118. B. Salemans & R. de Bonth, ‘Opmerkingen bij Duinhovens “De geschiedenis van Beatrijs”’, in Spektator, 1991, pp. 197-228.