(vrije indirecte rede, Fr. style indirect libre, Eng. free indirect discourse). Wijze van tekstrapportage (zowel gesproken als gedacht) waarbij de inleidende zin (bv. hij zei) wordt weggelaten, maar, in tegenstelling tot de indirecte rede (hij zei dat hij naar huis ging), de woordvolgorde van de directe rede (hij zei: ‘ik ga naar huis’) wordt aangehouden: hij ging maar naar huis.
In de erlebte Rede neemt de verteller de ‘rede’ van het personage over, of liever, het personage spreekt door de stem van de verteller en de twee instanties versmelten a.h.w. (tekstinterferentie ). Bij de interpretatie van een zin als ‘hij ging maar naar huis’ moet men uitmaken of de verteller (vertellerstekst) dan wel het personage (acteurstekst, persoonstekst) of beiden aan het woord zijn. Aanduidingen dat we met erlebte Rede te maken hebben, moeten gehaald worden uit de omgevende context en uit specifieke signalen zoals eigenaardige combinaties van heden en verleden (nu was het winter), tijdloze preterita (een ongeluk kwam nooit alleen) en spreektaalelementen zoals interjecties, retorische vragen, e.d. (was hij dan toch ziek?).
Wanneer een gelijkaardig procedé in de ik-vorm een vrij lang tekstgedeelte beslaat (met gedachten, gevoelens, herinneringen, associaties, enz.) spreekt men van monologue intérieur, waarbij de vertelinstantie a.h.w. achter het personage verdwijnt.
Literatuur: R. Pascal, The Dual Voice: free indirect speech and its functioning in the 19th-century European novel, 1977. W.J.M. Bronzwaer, ‘Over het lezen van narratieve teksten’, in W.J.M. Bronzwaer e.a. (red.), Tekstboek AlgemeneLiteratuur:wetenschap, 1977, pp. 229-254.D. Cohn, Transparant Minds. Narrative modes for presenting consciousness in fiction, 1978. J. van Gunsteren-Viersen, ‘De vrije indirecte rede. Theorie en ontwikkeling’ in Forum der letteren, 1980, pp. 266-282. A. Banfield, Unspeakable Sentences: Narration and representation in the language of fiction, 1982. M.J. Toolan, Narrative. A critical linguistic introduction, 1988, pp. 119-137. L. Salvato, Polyphones Erzählen. Zum Phänomen der Erlebten Rede in deutschen Romanen der Jahrhundertwende, 2005.