1. Term ontleend aan de fotografie. De focus (brandpunt) van een literair werk is zijn organisatorische centrum, d.w.z. datgene wat al de elementen van een werk in zich verenigt.
2. Met de term focalisatie duidt men in het verhaalonderzoek (G. Genette, M. Bal) de relatie aan tussen de voorgestelde elementen en de visie van waaruit deze worden voorgesteld. Focalisatie geeft antwoord op de vraag ‘wie ziet?’ terwijl de courante termen vertelperspectief en point of view* (Eng. gezichtspunt), hoewel eveneens visueel van aard, ook een antwoord geven op de vraag ‘wie vertelt?’ (de vertelinstantie) en daardoor vaak dubbelzinnig zijn. Het is immers zo dat een persoon (verteller) de visie van een andere persoon (focalisator) kan weergeven. Zie ook Histoire/discours .
Men onderscheidt drie vormen van focalisatie: 1. zgn. nulfocalisatie of zerofocalisatie, d.w.z. de presentatie van gebeurtenissen zonder dat een beperkt gezichtspunt wordt ingenomen (allesoverschouwende blik – editorial point of view – zoals vaak het geval is in traditionele verhaalkunst); 2. interne focalisatie, uitgaand van een of meer personages uit het verhaal (selective of multiple selective point of view); 3. externe focalisatie, waarbij de gebeurtenissen gepresenteerd worden als gezien door een camera (dramatic mode, camera eye).
Voor de interpretatie van verhalen en speciaal voor de karaktertekening der personages kan het belangrijk zijn na te gaan hoe ze fungeren als object van focalisatie (wie focaliseert hen wanneer ze beschreven worden?) en als subject van focalisatie (welke andere personages of situaties worden bij voorkeur vanuit hun gezichtspunt weergegeven?).
Literatuur: M. Bal, De theorie van vertellen en verhalen. Inleiding in de narratologie, 1978, vooral pp. 104-116 (reacties hierop in Forum der Letteren, 1979, pp. 449-476). G. Genette, Nouveau discours du récit, 1983. M. Strynckx & H. van Durme, Focalisatie: theorie en analyse, 1993. J-L. Brau, La focalisation, 1996. A.M. Musschoot, ‘From Perspective over Focalisation to Vision: a look at new developments in the theory of narrative’ in D. de Geest e.a. (red.), Under Construction. Links for the site of literary theory, 2000, pp. 13-23. F.W. Korsten, Lessen inLiteratuur:, 20052 (hfdst. modernisme).