(Lat. inter-pretari = tussen twee partijen onderhandelen, uitleggen, verklaren). 1. In het algemeen: verklarende analyse* van een tekst in een of meer opzichten (ideeën, taalkundige vormgeving, historische waarheid, enz.). De interpretatie geeft a.h.w. de betekenis van een tekst A (een gedicht, een roman …) weer in een overeenkomstige tekst B door middel van expliciterende parafrase of conceptuele vertaling (literaire). Binnen deze algemene grondbetekenis wordt de term ook gebruikt voor ‘vertolking’ van een tekst, d.w.z. dat een woordkunstenaar (bv. de vroegere rapsode), acteur of vertaler (zoals in de muziek een dirigent) één of enkele aspecten van een tekst (partituur) sterk beklemtoont in een persoonlijke interpretatie.
2. In de geschiedenis van de literaire kritiek (sien LITERATUURKRITIEK) wordt de term interpretatie vooral gereserveerd voor een verklarende betekenisanalyse van een literair werk als eenheid van vorm en inhoud (Dts. Werkinterpretation ). Interpretatie erkent dan enerzijds de autonomie van het kunstwerk en anderzijds het primaat van het intuïtieve invoelingsvermogen (werkinterpretation) van de begaafde criticus. Zij bestudeert de groepering van woordvelden, beeldgroepen en symbolen en poogt zo de intentionele en/of gerealiseerde betekenis van een werk te duiden.
3. Het receptieonderzoek, dat de tekst beschrijft als een open structuur die pas betekenis krijgt in de interactie met de lezer, zal de interpretatie opnieuw problematisch maken. De lezer concretiseert de tekst, maar niet elke concretisatie is zomaar een interpretatie te noemen. Voor de spontane realisatie bij de eerste kennismaking met de tekst gebruikt men veeleer de term receptie, ook al gebeurt hier reeds een zekere selectie. De receptie van een tekst kan vrij onvolkomen zijn of zelfs ingaan tegen de geest van de tekst, bv. wanneer de lezer in een consumerende houding de tekst volledig naar zich toehaalt (Anschliessung; zie ook hineininterpretierung). Tegenover receptie als spontane concretisatie staat dan interpretatie als methodisch en wetenschappelijk verantwoorde realisatie van een tekst. Interpretaties kunnen naar gelang van hun adequatie geordend worden. H. Link maakt hierbij een onderscheid tussen een adequate interpretatie in ruime en enge zin. In het eerste geval gaat het om elke realisatie van de tekst die een of meer tekststructuren realiseert en duidt. Verschillende van die interpretaties kunnen samengebracht worden in een synthese. Deze vorm van interpretatie is gereserveerd voor professionele lezers en benadert reeds vrij sterk de adequate interpretatie in enge zin. Deze laatste is een interpretatie die de intentie van de auteur volledig realiseert. Het gaat hier duidelijk om een ideaaltype dat slechts bij benadering bereikt kan worden.
De tegenstelling tussen receptie en interpretatie houdt vooral verband met de reflectie en de rationele houding die de interpretatie kenmerken, en die aan de basis liggen van elk intersubjectief gesprek. Zie ook Bijbelinterpretatie, hermeneutiek, deconstructie,
Literatuur: E. van der Starre e.a., Lezen en interpreteren, 1979. J. Culler, ‘Beyond Interpretation’ in The Pursuit of Signs: semiotics, literature, deconstruction, 1981, pp. 3-17. The Politics of Interpretation, themanummer Critical Inquiry, 1982. D. Fokkema & E. Ibsch, Literatuurwetenschap & cultuuroverdracht, 1992, pp. 35-50. H.R. Jauss, Wege des Verstehens, 1994.