(Gr. metron = maat). Vaste alternering van lettergrepen in gebonden taal (vers), vandaar ook versmaat genoemd. Metrum verschilt van de natuurlijke gesproken taal doordat de alternering van prominente en niet-prominente lettergrepen een duidelijk waarneembare regelmaat vertoont. De aard van de prominentie is afhankelijk van de natuur van de taal. We onderscheiden de oppositie lang/kort (bv. klassiek Grieks, Latijn, Arabisch), en de oppositie beklemtoond/onbeklemtoond (bv. de Germaanse talen).
In het metrisch of kwantitatief vers is het aantal en de opeenvolging van lange en korte lettergrepen vastgelegd in bepaalde patronen. Men onderscheidt aldus in de klassieke metriek (leer van het metrum) o.m. de volgende versvoeten: jambe ( hk ), trochee ( kh ), anapest ( uk ), dactylus ( ku ), spondee ( kk ), amfibrachys ( hkh ). Het klemtoonvers (accentvers) heeft een welbepaald aantal beklemtoonde lettergrepen (heffingen (sien heffing) terwijl het aantal onbeklemtoonde lettergrepen (dalingen) tussen twee heffingen kan verschillen. Het aantal voeten in een versregel wordt als volgt aangeduid: monometer (één), dimeter (twee), trimeter (drie), tetrameter (vier), pentameter (vijf), hexameter (zes), enz.
Metrum kan naast een louter eufonische ook een semantische waarde hebben: een juist aangewend metrisch patroon ondersteunt en verrijkt de inhoud van een gedicht. Zo kan in de Latijnse poëzie een overheersen van de dactylus in de hexameter snelheid suggereren; een overheersen van spondeeën kan bv. de droefheid, de traagheid of de plechtstatigheid van het gebeuren beklemtonen. Zie ook ritme*, klankexpressie*, klanksymboliek*.
Literatuur: F. Kossmann, ‘Versvoeten en versmaat’ in Tijdschrift voor Nederlandsche taal- en letterkunde, 1957, pp. 1-23. D.S. Raven, Latin Metre: An introduction, 1965. V. Zirmunskij, Introduction to Metrics, 1966. A. Binder e.a. (red.), Einführung in Metrik und Rhetorik, 1976. J. Mazaleyrat, Éléments de métrique française, 1993. Ph. Hobsbaum, Metre, Rhythm and Verse Form (The New Critical Idiom), 1995. C. Küper (red), Metrics Today, themanummer Poetics Today, 1995. Th. Carper & D. Attridge, Meter and Meaning, 2003.