(Lat. tendere = uitstrekken, zich richten naar, streven naar, beogen). Roman of toneelstuk waarin getracht wordt de lezer een bepaalde opinie (Fr. roman à thèse; Eng. thesis novel, thesis play) van politiek-sociale, religieuze of filosofische aard op te dringen. Essentieel daarbij zijn de gebondenheid aan een probleemsituatie, het hekelen van heersende toestanden en het propageren van een oplossing. Ontbreekt dat laatste, dan spreekt men veeleer van een probleemroman, of probleemdrama . De artistieke vormgeving in tendensliteratuur is soms niet méér dan een excuus voor de propagandistische bedoelingen; redundantie, het gebruik van ‘spreekbuispersonages’ en een voorspelbare plot zijn daarvan typische kenmerken. Daardoor krijgt de term gemakkelijk een negatieve connotatie, behalve dan in de context van de problematiek van literatuur en engagement . Volgens de weerspiegelingstheorie van de marxist G. Lukács impliceert elke grote kunst dan ook het onderkennen van en stelling nemen tegenover tendensen in de sociale realiteit. Een bekend voorbeeld hiervan is H. Beecher-Stowe’s Uncle Tom’s Cabin (1852). Zie ook tijdroman en type, 2.
Literatuur: P. Stein (red.), Theorie der politischen Dichtung, 1973. A.P. Foulkes, Literature as Propaganda, 1983. S.R. Suleiman, Authoritarian Fictions: the ideological novel as a literary genre, 1983. M. Heijs, Door ernstige drift geleid. Protestants-christelijke jeugdboeken na 1920, 1987.