Vorm of vent

 

 

De vorm-of-ventdiscussie, ook Prisma-polemiek genoemd, is de door J.C. Bloem bedachte naam voor de pennenstrijd in de Nederlandse literatuur en  (literaire) kritiek  in de vroege jaren 30, die de directe aanleiding zou vormen tot de oprichting van het tijdschrift Forum (1932-1935). De discussie, die handelde over de aard van het literaire werk en zijn verhouding tot de kunstenaar, ontstond naar aanleiding van D.A.M. Binnendijks bloemlezing Prisma uit 1930. In zijn inleiding sprak Binnendijk zich uit voor een visie op het gedicht als autonoom taalorganisme dat op zijn vormkracht moest worden beoordeeld. De tegenstanders, de ‘ventisten’ (E. du Perron, M. ter Braak) zagen het kunstwerk vooral als de uitdrukking van een persoonlijkheid, wat volgens hen diende te primeren bij de evaluatie. Het begrippenpaar vorm-vent werd ook nadien nog gebruikt, nl. in de context van de tegenstelling tussen een autonomistische (sien autonomiebewegingen) vs. personalistische literatuuropvatting. In de discussies rond het tijdschrift Merlyn (1963-1967) was het weer bijzonder actueel.

Literatuur: J.J. Oversteegen, Vorm of vent, 1969.