Implied reader

(Eng. impliciete lezer). Oorspronkelijk een oncept uit het receptieonderzoek van W. Iser, geïntroduceerd in de narratologie in samenhang met het begrip implied Implied author (W.C. Booth). Het gaat om de lezersrol zoals die door een bepaalde tekst wordt vooropgesteld. De implied reader is, zoals de implied author, een constructie die in de lectuur uit het geheel van tekstuele gegevens wordt afgeleid. Het gaat evenwel in dit geval niet zozeer om het beeld van een ‘persoon’ of een ‘bewustzijn’, als om een geheel van waarden, normen, culturele bagage (repertorium) en attitudes waarover men moet beschikken om de tekst te kunnen lezen en de fictionele wereld te kunnen (re)construeren op een manier die overeenstemt met de waarden en normen van de implied author. Het begrip kadert aldus in een opvatting die de tekst niet ziet als een strikt autonoom object, maar als een complex systeem van interactieve structuren die de lezer uitnodigen tot respons. Een dergelijke ‘lezer’ is te onderscheiden van de lezer/hoorder die expliciet of meer discreet in de tekst wordt toegesproken (denken we bv. aan het geval waar zowel verteller als toegesprokene tevens personages zijn in de fictionele wereld). Het betreft ook niet de lezer als echte biografische of geïntendeerde persoon (bv. terwijl een verhalende tekst slechts één implied reader heeft, kan hij vele en sterk verschillende lezers hebben). Zie ook Communicatieniveaus (narratieve -), Lezer.

 

Literatuur: W. Iser, Der implizite Leser. Kommunikationsformen des Romans von Bunyan bis Beckett, 1972. Id. Der Akt des Lesens, 19944  (1976).