Verhaal waarin een reiservaring, gewoonlijk in een vreemd land, een belangrijke rol speelt, zonder dat ze echter het hoofdmotief van het werk moet zijn. Tot het genre wordt ook gerekend de literatuur waarin de reis louter als symbool fungeert. Enkele beroemde voorbeelden uit de oudheid zijn Homerus’ Odyssee en Vergilius’ Aeneis.
In de middeleeuwen speelt de reissymboliek een grote rol, o.a. in vele queesten die beschreven werden in de Brits-Keltische (sien Keltische literatuur) en oosterse (sien Oosterse roman) romans (liefdesverhalen in de Levant). De ontdekkingsreizen van de nieuwe tijd, nieuwe meet- en kijkinstrumenten en het groeiend kosmopolitisme van de achttiende eeuw doen heel wat gefantaseerde verhalen ontstaan (imaginaire reisverhalen), vaak met een didactische, relativerende of satirische bedoeling, zoals Cyrano de Bergeracs L’histoire comique contenant les états et empires de la lune (1656), Swifts Gulliver’s Travels (1726) en Voltaires Candide (1759). Ook vindt men in de tweede helft van de achttiende eeuw de ‘sentimentele reizen’ waarvan L. Sternes A Sentimental Journey Through France and Italy (1768) het bekendste voorbeeld is. Het genre bloeide verder tijdens de romantiek. Vanaf het einde van de negentiende eeuw wordt de avontuurlijke reisliteratuur vaak beschouwd als typische jeugdliteratuur (bv. Fabricius, De scheepsjongens van Bontekoe, 1924); hierop wijst ook het negeren van de literaire kwaliteiten van de werken van Verne, Stevenson, e.a. Zie ook reisbeschrijving, robinsonade.
Literatuur: P.J. Buijnsters, Imaginaire reisverhalen in Nederland in de 18de eeuw, 1969. K. Laermann e.a., Reise und Utopie, 1976. A.D. Leeman e.a. (red.), Literaire reizen, 1979. M. Barend-Van Haeften, ‘Van scheepsjournaal tot reisverhaal; een kennismaking met zeventiende-eeuwse reisteksten’ in Literatuur, 1990, pp. 222-228 (DBNL 2003). M. Hanne (red.), Literature and Travel, 1994.Z. von Martels, Travel Fact and Travel Fiction, 1994. J.J.A. Mooij, De andere aarde: maanreisverhalen door de eeuwen heen, 1996. P. Rajotte, Le récit de voyage au XIXe siècle: aux frontières du littéraire, 1997. J. Viviès & C. Davison, English Travel Narratives in the Eighteenth Century: exploring genres, 2002.