Repertoire, repertoiretheater

(Lat. lijst < reperire = terugvinden, het gezochte vinden). 1. Een repertoire is een lijst van toneelstukken (ook muziekwerken, enz.) die een acteur of gezelschap ten beste kan geven, of in een bepaald seizoen aanbiedt aan het publiek; vandaar ook, in figuurlijke zin, een stock van thema’s, motieven, enz. De term is vaak een verkorte vorm voor: het klassieke repertoire, d.w.z. de grote klassieken van het theater. De zgn. repertoiregezelschappen brengen vooral producties gebaseerd op deze canon van erkende meesterwerken, eerder dan creaties van nieuw geschreven stukken. Het gaat vaak om grote gezelschappen waarvan de sociale functies (volksopvoeding, cultuurspreiding, overdracht van de canon) door de staat erkend worden d.m.v. subsidies. Hoewel ook het klassieke repertoire zich via nieuwe dramaturgische inzichten tot theatrale innovatie kan lenen, hebben deze gezelschappen doorgaans een conservatieve invloed; soms treft hen het verwijt dat ze ‘museumtoneel’ brengen.

Literatuur: G. Opsomer, ‘Drie repertoiretheaters op zoek naar een rol’ in Etcetera, 1988, nr. 21-22, pp. 2-9. R. Elenbaas, ‘De verbouwing van de Amsterdamse Schouwburg (1663-1665) in relatie tot het repertoire, het publiek en de toneelorganisatie’ in De zeventiende eeuw, 2004, pp. 285-298.

2. In de literaire theorie en de cultuurstudie (receptieonderzoek, polysysteem (theorie) en veldtheorie) kan de term repertoire een geheel van topoi (sien Topos, topiek) aanduiden, of een geheel van modellen en procedés die de productie van teksten sturen. Terwijl sommige van deze procedés onveranderlijk of universeel lijken (zie canon), kennen andere historische en culturele variaties en worden ze aldus de inzet van conflicten binnen een cultureel of literair systeem (sien Literatuur cultureel systeem). Het is niet het repertoire op zichzelf dat zal bepalen welke sector al dan niet gecanoniseerd wordt, maar de systemische relaties die het statuut van de gegevens in kwestie bepalen. In deze functioneel-systemische benadering kan ‘de literatuur’ niet meer beschouwd worden als een loutere reeks (lijst) van teksten, als een repertoire. De teksten en het repertoire zijn slechts partiële manifestaties van de literatuur die alleen op het niveau van het literaire systeem verklaard kunnen worden.

Literatuur: I. Even-Zohar, ‘The literary System’ in Polysystem Studies, 1990, pp. 27-44 (Poetics Today, XI,1). R. Sheffy, ‘Models and Habitudes: problems in the idea of cultural repertoires’ in Revue canadienne de literature comparée, 1997, pp. 35-47.