Simultaantoneel

(Lat. simul = tegelijkertijd, tezamen). Toneelspel en -bouw waarbij twee of meer speelplans tegelijkertijd gebruikt worden. Het simultaantoneel heeft het voordeel een tijdsdimensie méér in te bouwen, zodat bv. bepaalde frustraties, getoond op het ‘eerste plan’, geplaatst kunnen worden t.o. een traumatiserende jeugdervaring op het ‘tweede plan’. Dergelijke gedramatiseerde flashbacks (sien flashback) komen voor in o.a. Claus’ De dans van de reiger (1962). Het procedé van het simultaantoneel was zeer populair in de Amerikaanse theatervernieuwing van de jaren 30.

Literatuur: W. Hoogendoorn, ‘Notes on Deixis and Simultaneity in Theatre Performance’ in Degrés, 1982, pp. e-e6. E. Scherf, ‘Simultantheater. Ein Werkstattbericht’ in Forum Modernes Theater, 1994, pp. 207-212.