(Lat. tractare = behandelen). Een verhandeling in proza waarin een bepaald onderwerp min of meer systematisch wordt behandeld: feiten en argumenten worden op een rijtje gezet als uitgangspunt voor een redenering die uitmondt in een aantal conclusies. Het onderwerp is vaak van religieuze of stichtelijke aard; het traktaat kan dan ook worden beschouwd als een didactisch genre. Enkele belangrijke (niet-religieuze) traktaten zijn Spinoza’s Tractatus Theologico- Politicus (1670), Humes Treatise of Human Nature (1739-40), Voltaires Traité sur la tolérance (1763) en, naar het voorbeeld van Spinoza, het Tractatus Logico-Philosophicus van Ludwig Wittgenstein (1921). Zie ook essay.