Oorspronkelijk betekent cabaret kroeg, taverne; het zou van het Arabische ‘chamarat’ (wijnhuis) afgeleid zijn. De lichte amusementskunst, de theaterkleinkunst die men cabaret noemt, is geboren uit de literair-cafécultuur in het laatnegentiende-eeuwse Parijs. De feitelijke geboorte vond plaats in het artiestencafé Le Chat Noir dat in 1881 door R. Salis geopend werd in Montmartre. De eerste grote cabaretier is Aristide Bruant die Le Chat Noir in 1885 omdoopte in Le Mirliton. In de besloten, intieme sfeer van het café groeide een specifieke literair-muzikale theatervorm waarbij chansons(kyk Chanson), conferences en danspartijen elkaar afwisselden. Van de revue en het variété onderscheidt het cabaret zich door de minder vrijblijvende opstelling, de politieke en sociale satire. Als forum van kritiek en entertainment heeft het cabaret een rol gespeeld in de ontwikkeling van het dadaïsme (cf. het Cabaret Voltaire in München in 1916). In Nederland kent het cabaret als aparte vorm van theateramusement een rijke traditie die in het begin van deze eeuw ingezet werd door Eduard Jacobs, Koos Speenhoff en Jean-Louis Pisuisse. Een andere grootheid was Louis Davids; na de oorlog zouden Wim Kan, Wim Sonneveld, Toon Hermans, Freek de Jong en vele anderen volle zalen trekken. Het repertoire van de cabaretier kan gaan van muzikale clownerieën en ingetogen chansons tot de meest bittere satire. Het aspect woordkunst is erg belangrijk, vooral in de conferences, die de mensen aan het lachen brengen met woordspelingen en scherp geformuleerde pointes.
Literatuur: W. Ibo, En nu de moraal. Geschiedenis van het Nederlandse cabaret, 2 vol., 1981. W. Voets, ‘De cabarettekst in retorisch perspectief’ in Forum der Letteren, 1985, pp. 108-119. B. Grosse, Das Café-théâtre als kulturelles Zeitdokument. Geschichte, Gattung, Rezeption, 1990. Richard, Cabaret, cabarets: origine, décadence, 1991. R. Khaitzine, Fulcanelli et le cabaret du Chat Noir. Histoire artistique, politique et secrète de Montmartre, 1997. Literatuur:H. Arp e.a., Een avond in Cabaret Voltaire, 2003.