(Fr. < Lat. discursus < discurrere = uiteen-lopen, heen en weer lopen, bespreken). 1. In zijn meest algemene betekenis wordt de term discours aangewend ter aanduiding van ‘alles wat gezegd (en geschreven) is’ (zie ook discours social l). Het begrip leunt vrij nauw aan bij het saussuriaanse parole-concept, het concrete taalgebruik in zijn verscheidenheid en zijn uniciteit. Veelal legt men de nadruk daarbij op de pragmatische dimensie van de spreeksituatie, eerder dan op louter formele, taalimmanente aspecten: wie spreekt, tot wie, in welke situatie? Op welke wijzen bepalen deze discursieve gegevens mee de specifieke waarde en functie van de betrokken uitspraken? In dit perspectief wordt het niveau van het talige discours dan ook doorgaans verbonden met extralinguïstische factoren (ideologie, maatschappelijke en sociale situatie, historische dimensie), die het spreken mee bepalen en structureren. In die ruime betekenis strekt het bereik van de term discours trouwens veel verder dan de grenzen van de taalstudie, en wordt het woord frequent gebruikt in de publicaties van heel wat moderne Franse filosofen (o.m. Foucault, Derrida) en in de lacaniaanse psychoanalyse. In het Nederlands gebruikt men als equivalent van de term discours gewoonlijk ‘vertoog’, hoewel ook wel sprake is van ‘discours’, ‘betoog’, ‘verhaal’ en ‘het spreken’.
2. Daarnaast wordt de term discours in een meer specifieke betekenis gebruikt in de publicaties van de Franse taalkundige Emile Benveniste. Zie hiervoor histoire*/discours.
3. Voor de (Franse) term discours als rede, zie redevoering*
Literatuur: D. Maingeneau, Initiation aux méthodes de l’analyse du discours, 1976. S. Rimmon-Kenan, Discourse in Psychoanalysis and Literature, 1987. Discourse and Society (tijdschrift 1991-). D. Schiffrin, Approaches to Discourse, 1994. H.G. Widdowson, ‘Discourse Analysis: a critical view’ in Language and Literature, 1995, pp. 157-172 (reacties hierop 1996, pp. 49-69). G.-E. Sarfati, Éléments d’analyse du discours, 1997. S. Mills, Discourse (The New Critical Idiom), 20042.
Menu